Fietsen is voor velen een heerlijke ontspanning waarbij je lekker actief bent en geniet van de frisse buitenlucht. Met name op de zandgronden doorkruisen veel fietspaden het leefgebied van reptielen zoals levendbarende hagedissen, zandhagedissen, hazelwormen en ook slangen. Denk aan heidevelden, bos- en bosranden, waar je vaak de betonnen paden en de smalle, zandige MTB paden – ook wel single tracks genoemd – vindt.
Figuur 1. Een singletrack langs de heide. Foto: Natasja Menses
In warme, zonnige periodes kun je tijdens je ritten onverwachte ontmoetingen hebben met zonnende reptielen, zoals hagedissen of slangen. In het voorjaar, vanaf maart, komen reptielen uit hun winterrust en warmen zich dagelijks op in de zon. Dit doen ze vaak in de ochtend- of namiddagzon totdat de zomer voorbij is en het tijd is voor hun winterrust (september-oktober). Een opgewarmd betonnen fietspad of zandpad is voor hen dan ook een ideale plek om zich op te warmen en mul zand kan zelfs dienen als een plek voor zandhagedissen om hun eieren af te zetten. Het is dan ook niet ongebruikelijk dat er op fietspaden doodgereden reptielen worden aangetroffen.
Figuur 2. Mulle zandpaden worden vaak gebruikt voor de ei-afzet van de zandhagedis. Foto: Natasja Menses
Figuur 2. Een aangereden adder en zandhagedis op een fietspad. Foto’s: Chantal Vlaskamp
De ochtend is vaak het moment waarop de meeste mountainbikers en wielrenners actief zijn. Ritten van wielerverenigingen vinden vaak plaats in het weekend op de zaterdag- of zondagochtend. Fijn om voor de lunch weer thuis te zijn! Laat dat nu net het tijdstip zijn waarop reptielen de zon op gaan zoeken om zich op te warmen. Uitkijken geblazen!
Gelukkig kunnen we wel iets doen om de negatieve impact op reptielen te verminderen. Zo zien we steeds vaker op verschillende plekken langs fietspaden borden staan waarop gewaarschuwd wordt voor zonnende reptielen. Dit maakt de langskomende fietser hopelijk een stuk bewuster en alerter. Er kunnen MTBroutes ontworpen worden die rekening houden met de leefomgevingen van deze dieren. Bijvoorbeeld door paden aan te leggen buiten de habitat van reptielen. Een andere mogelijkheid is om delen van routes die door reptielenhabitats lopen in de kwetsbare perioden voor deze soorten tijdelijk af te sluiten. Een goed voorbeeld daarvan is de tijdelijke afsluiting van mountainbikepaden op de Sallandse Heuvelrug.
Dat is natuurlijk niet altijd mogelijk of wenselijk, maar met een beetje aandacht voor onze omgeving kunnen we al veel doen om de reptielen te beschermen:
- Blijf alert: Kijk niet alleen naar de omgeving maar vooral ook naar het pad. Reptielen kunnen zich goed camoufleren en liggen vaak ook langs de randen van een zandpad, dus let goed op!
- Geef ze ruimte: Als je een reptiel ziet, pas je koers aan zodat je het dier niet overrijd. Zo geef je ze de gelegenheid om te overleven.
- Mijd indien mogelijk zandige zonnige paden: Zandige paden langs heide en bosranden waar het zonnetje op staat, zijn aantrekkelijke plekken voor reptielen om te zonnen. Door deze paden te mijden, wordt verstoring en aanrijding voorkomen.
- Wees extra alert en pas je snelheid aan op zandige zonnige plekken in de ochtend: Door je snelheid te matigen, geef je jezelf meer tijd om te reageren als er reptielen liggen te zonnen op je route.
Fietsen is een geweldige manier om te genieten van de natuur, maar met de juiste aandacht kun je zowel jezelf als de lokale fauna beschermen. Dus de volgende keer dat je een rit maakt, vergeet niet je ogen open te houden voor zonnende reptielen!
Figuur 4. Zandhagedis man.
Meer lezen?
De stille dood – Reptielenslachtoffers op de Sallandse MTB-routes, RAVON