Vaak wordt gedacht dat wanneer je een marter in het bos tegenkomt, het een boommarter betreft of een steenmarter wanneer je hem in bebouwing aantreft. Dat is niet per definitie zo. De wildcamerafoto’s hieronder hebben we tijdens verspreidingsonderzoek op de dezelfde locatie gemaakt. Leefgebieden van boommarters en steenmarters kunnen elkaar dus overlappen. Omdat we nogal eens vragen krijgen hoe je de beide soorten uit elkaar kunt houden was dit aanleiding om de kenmerken nog eens op een rij te zetten.
De steenmarter (Martes foina) en de boommarter (Martes martes) lijken qua uiterlijk erg veel op elkaar en worden daardoor snel door elkaar gehaald. Het vergt enige oefening maar er zijn genoeg kenmerken waarin je ze van elkaar kunt onderscheiden.
Leefgebied
Steenmarters hebben de voorkeur voor open landschappen en terreinen in de bebouwde kom maar kunnen ook in bosachtige gebieden voorkomen en verblijfplaatsen hebben in bomen. Boommarters hebben de voorkeur voor bosachtige gebieden maar kunnen ook in de rand van de bebouwde kom voorkomen en zelfs verblijfsplaatsen in bebouwing hebben.
Boven boommarter, onder steenmarter.
Ondervacht
Een belangrijk kenmerk is de ondervacht. Bij de steenmarter is deze licht van kleur, bijna wit en bij de boommarter grijsbruin. Maar, tenzij je een dood exemplaar vindt, is dit tijdens een ontmoeting of op wildcamerabeelden vaak lastig te bepalen. Vaak kan je de lichte ondervacht van een steenmarter zien doorschemeren op wildcamerabeelden of foto’s maar als dat je enige aanknopingspunt is, dan is dat niet altijd een betrouwbaar kenmerk.
De bovenste foto toont de grijsbruine ondervacht van een boommarter, onder zie je de witte tot grijswitte ondervacht van een steenmarter. Foto: Maaike Plomp
Keelvlek
De vorm en de kleur van de keelvlek. Deze is bij de steenmarter meestal lichter gekleurd en loopt vaak door tot op de voorpoten waardoor hij gevorkt lijkt. Bij de boommarter is de keelvlek wat geliger en soms vlekkeriger en loopt deze niet door tot op de voorpoten. Echter, kleur en vorm van keelvlekken kunnen per individu verschillen en op wildcamerabeelden heb je de juiste beeldhoek nodig om de keelvlek goed te kunnen bestuderen. Hierdoor is dit niet in alle gevallen een betrouwbaar kenmerk.
Het verschil in kleur en vorm van de keelvlek tussen steenmarter (links) en boommarter (rechts). Foto: Maaike Plomp.
Kop
De boommarter heeft in verhouding met steenmarter vrij grote oren. Ook zijn de witte randjes om de oren bij de boommarter prominenter. De oren zijn bij de steenmarter een stuk kleiner en meer zijdelings geplaatst. Bij de steenmarter kan je een oorbreedte tussen de basis van de oren meten, bij de boommarter is deze afstand kleiner. De snuit van een boommarter is wat smaller dan die van een steenmarter en heeft een donkerbruine tot zwartbruine neus. Bij een steenmarter is de neus vleeskleurig. Jonge boommarters kunnen echter een lichtere neus hebben en op wildcamerabeelden is de kleur van de neus soms lastig te bepalen.
Poten
De boommarter staat wat hoger op zijn poten dan steenmarter. De achtervoeten van een boommarter zijn langer dan bij een steenmarter. De voetzolen van de boommarter zijn behaard in tegenstelling tot die van de steenmarter en de voetkussentjes van de voorpoten zijn bij de steenmarter groter dan bij de boommarter.
Links een voorpoot van een boommarter, rechts een voorpoot van een steenmarter. Foto: Maaike Plomp
Overige kenmerken
Boommarters zijn over het algemeen wat ranker van postuur dan steenmarters. De staart is bij de boommarter vaak minder vol dan bij de steenmarter maar ook verschilt per individu en is sterk afhankelijk van zomer of wintervacht. De vachtkleur is over het algemeen kastanjebruin tot chocoladebruin bij de boommarter en meer lei- tot grijsbruin bij de steenmarter, echter is kleurvacht geen hard kenmerk omdat de kleur van de vacht kan variëren.
Boommarter vs steenmarter. Illustratie: Natasja Menses
Combinatie van kenmerken
Omdat veel kenmerken kunnen variëren vergt het dus enige voorkennis, een geoefend oog en een combinatie van kenmerken om een steen- of boommarter betrouwbaar op naam te kunnen brengen. Hopelijk hebben we ze hier voor je op een rijtje gezet en helpt het je bij determinatie.
Mocht je nou overlast hebben van steenmarters? Lees dan in onderstaand artikel kader 2 voor tips en informatie.
Meer informatie:
Artikel: De herkolonisatie van Nederlands leefgebied door steen- en boommarter sinds 1960 | De levende natuur | november 2019 | 225
Steenmarter neemt steenmarterkast in gebruik
De aanleg van een schuilplaats; goed voor leefgebied en biodiversiteit